Oxfam eşitsizlik ve küresel yoksullukla mücadeleyi amaçlayan, İngiltere merkezli uluslararası bir sivil toplum kuruluşu. Yayımladığı Time to Care başlıklı 2019 raporunda dünya servetinin bir eşitsizlik üzerine kurulu olduğuna vurgu yapan Oxfam, raporda oldukça çarpıcı bazı verilere de yer vermiş.
Ent Dergi’den İrem Tutcu’nun haberine göre 2019 yılı itibariyle bilinen milyarder sayısı 2.153 kişi. Raporda belirtilene göre ise bu sayı son 10 yıl içerisinde iki katına çıktı; oysa en yoksul olan kesim %11 oranında daha da yoksullaştı. Dünyanın en zenginleri olan milyarderlerin toplam servetiyse dünya nüfusunun %60’ından daha fazla. Dünyanın zengin kesiminin servetlerinin akıl almaz boyutuysa şu bilgiyle veriliyor: “Mısır’da piramitlerin inşasına başlanan dönemden bugüne kadar her gün 10.000 dolar biriktirseydiniz, şu anda yalnızca en zengin 5 milyarderin ortalama servetinin beşte biri kadar servetiniz olurdu.” Yani zenginler zenginliklerini katlayarak ilerlerken yoksullar daha da yoksullaşıyor ve bu durum da zenginle yoksul arasındaki uçurumun artmasına neden oluyor. Zenginlerin servetlerini korkunç bir hızla katlayarak devam etme durumuysa Bill Gates örneğiyle ele alınıyor: En hayırsever milyarder olarak anılan Gates, 41 milyar doları hayır işleri için bağışlamasına karşın yeniden 100 milyar dolarlık bir servete sahip oldu.
“HEP ÜCRET, HİÇ İŞ”
Raporda All Pay and No Work başlığı altında, milyarderlerin 3’te birinin miras yoluyla bu zenginliğe eriştiğine dikkat çekiliyor. Miras yoluyla elde edilen servet sayesinde daha büyük yatırımlar yapma fırsatı bulan milyarderlerin gittikçe zenginleştiği ve dünya ekonomisinin, dolayısıyla siyasetin, bu serveti elinde tutan bir avuç insana kaldığı aşikâr.
Öte yandan bu servetin iş gücünü oluşturan insanların emeği üzerine kurulu olduğu bir gerçek. Oysa, dünyanın en zengin bu %1’lik kısmı küresel gelir artışındaki her bir dolardan 27 cent elde ederken iş gücünü oluşturan dünya nüfusunun neredeyse yarısı yalnızca 12 cent elde ediyor. Bir başka çarpıcı veriyse, bu %50’lik kesimin günlük 5,50 dolarla hayatta kalmaya çalıştığı… Üstelik verilere göre, servet yoluyla zengin olan milyarderlerin aksine düşük ücretli işlerde çalışan ailelerin çocukları da ucuz iş gücüne dahil oluyor.
ZENGİNLERİN YÜZDE BİRİNE UYGULANACAK 0,5 VERGİ 117 MİLYONLUK İSTİHDAM DEMEKTİR
Dünyanın en zengin %1’lik kesiminin varlığına gelecek 10 yıl boyunca eklenecek yalnızca %0,5’lik bir vergi, 117 milyonluk istihdam yaratacak gerekli kaynağı sağlardı. Vergi sistemi temelde eşitsizliği aza indirirken herkesin hakkı olan hizmetleri almasına olanak sağlamayı amaçlamaktadır. Mevcut vergi sistemi ise bu eşitsizliği daha ileriye götürüyor. Tüm dünyada toplanan vergilerin ölçeklendirmesine bakıldığında katma değer ve diğer tüketim vergilerinin ilk sırada olduğunu, servet üzerinden ödenen vergilerinse tüm vergilerin yalnızca %4’lük kısmını oluşturduğunu görüyoruz.[1] Sistemdeki eksiklikler bununla sınırlı değil. Boşluklardan faydalanarak vergiden kaçınan milyarderler ve kurumsal gelirlerini vergi cennetlerine transfer eden şirketler mevcut. Gelişmekte olan bir ülkede yıllık ortalama 100 milyar dolar vergi gelirinin bu şekilde kaybedildiği tahmin ediliyor. Raporda öngörülene göre, 2030 yılında popülasyonda 100 milyon yaşlı ve 100 milyon çocuk artışı bekleniyor. Bu da iş gücüne dahil olmayan ve bakıma ihtiyacı olan popülasyonda ciddi bir artış demek. Vergilerle devletin sağlaması beklenen sağlık, eğitim, iyi bakım gibi hizmetleri destekleyebilecek yeterlilikte bir sistem mevcut değil. Bu kişilerin bakım sorumluluğu aileleri açlık sınırına daha da yaklaştıracak bir unsur olarak değerlendiriliyor. Yani, devletlerin acilen vergi düzenlemelerine gitmesi önem arz ediyor.
Vergiler yoluyla devletin sağlaması beklenen “bakım” hizmetlerinin başka bir yüzü daha var. Tüm dünyada bakım hizmetlerinin kadınların omzuna yüklendiğine odaklanan bir rapor hazırlayan Oxfam, eşitsizliğin en dibinde kadınların yer aldığını açıkça gözler önüne sermiş.
KADINLAR GÜNDE 8 SAAT ÜCRETSİZ BAKIM HİZMETİ VERİYOR
Rapora göre kadınlar günde 12,5 milyar saat ücretsiz bakım hizmeti veriyor. Bu da günde 8 saat ücret almadan çalışan 1,5 milyar insana eşdeğer. Ayrıca raporda, tüm dünyada erkeklerin, kadınların servetinin iki katı kadar servete sahip olduğu belirtiliyor. Bu durumun en büyük sebeplerinden biri kadının ücretsiz bakım hizmetleriyle meşgul olması. Kadınların %42’si çocuk, yaşlı, hasta bakımı ve ev içi işler gibi ücretsiz bakım hizmetleri sebebiyle iş gücünün dışında kalırken erkeklerin yalnızca %6’sı bu durumu yaşıyor. Düşük gelirli ülkelerde kadının günlük ortalama 14 saati ücretsiz bakım hizmetleri ile geçiyor, bu sayı erkeklerin ayırdığı sürenin 5 kat fazlası. Oysa, kadınlar bu ücretsiz bakım hizmetleriyle ekonomiye yıllık 18,8 trilyon dolar katkı sağlıyor. Bu nedenlerden dolayı Oxfam raporda, vergilerde düzenleme getirilerek ücretsiz bakımın asıl sorumlusu olan devletin kadının omzundan bu yükü alması gerektiğine de dikkat çekiyor. Ev içi işlerin iş gücüne bağlanmasıysa günümüzde sorunları çözebilmiş değil. Raporda verilen rakamlara göre, ev içi işlerde çalışan işçilerin %90’ının sosyal güvenlik hizmetlerine ulaşımı yok. Bu çalışanların neredeyse yarısının ise legal çalışma saatleri ve asgari ücret koruması bulunmuyor. Oxfam raporu devletlerin emek piyasası politikalarını düzenleyebilmeleri için bazı eylem önerileriyle bitiriyor. Raporun KEDV tarafından hazırlanmış Türkçe haline bu linkten ulaşabilirsiniz: tıklayınız.
