MALUM – Tarih, yaşamları ve ideolojileri için zamanlarından, çabalarından ve hayatlarından ödün vermiş kadın devrimcilerin mücadelelerini, direnişlerini ve çığlıklarını maalesef göz ardı ediyor. Yanlış kanıların aksine tarih boyunca, mücadele alanlarında görev almış pek çok kadın oldu. Bu kadınlar, oldukça önemli rollere sahipti. Bazıları silahlandırılmış, bazılarıysa yalnızca kalemle kuşatılmış olan ve her biri, inandığı bir şey doğrultusunda mücadele veren bu kadınlar, siyasi izbenin farklı noktalarından geliyor olabilirler.
Hiçbir zaman bir üniversite öğrencisinin kıyafetine basılmış olarak göremeyeceğiniz, bayraklarda, flamalarda portrelerine bakamayacağınız, belki hiçbir sloganda isimlerini haykıramayacağınız dünyanın dört bir yanında mücadeleleri uğruna direnmiş ve birçok ülkede birçok direnişe öncülük etmiş bu güçlü kadınları herhangi bir erkeğin bir hısımı, tanıdığı olarak değil, isimleriyle, direnişleriyle tanıyalım.
‘VLADİMİR’İN EŞİ DEĞİL! NADEZHDA KRUPSKAYA’
Birçok insan Nadezhda Krupskaya’yı Vladimir Lenin’in eşi olarak tanır ama Nadezhda aslında Bolşevik bir devrimci, bir siyasi direnişçiydi. 1929 yılından 1939’daki vefatına kadar Sovyet Birliği’nde Eğitim Bakanı Yardımcısı olarak hizmet vermesi ve eğitimle ilgili birkaç uğraşı da dahil, birçok siyasi faaliyette bulundu. Devrimin öncesinde (Sonradan büyük bir kısmı deşifre edilmek zorunda kalınan) kıta çapında haberleşmeyi sağlayarak Iskra grubunun sekreteri olarak çalıştı. Devrim sonrasında yaşamını, işçiler ve köylüler için eğitim şartlarını iyileştirmeye adadı.
Nadya, devrimin kendisine biçtiği görevi layıkıyla yerine getirir. Devrime olan katkıları onu 1924’te Komünist Parti’nin üyesi, 1927’de Denetleme Komisyonu ve 1931’de Yüksek Sovyet üyesi yapar. Nadya’yı Komsomol’un ve Genç Öncüler hareketinin örgütlenmesinin baş aktörü olan bir örgütçü, zihnini Marksizm-Leninizmin geliştirilmesine adamış bir ideolog olarak, kapitalist sömürünün geçmiş toplumsal süreçlerden devraldığı ataerkil baskıya karşı en önde saf tutan bir kadın olarak görürüz Sovyet tarihinde. Yine de birileri onu ‘ Ekim Devrimi’nin lideri ve Sovyetler Birliği’nin kurucusu Lenin’in eşi’ olarak anmaya devam ediyor.
‘CHE’Yİ BİLMEYENİMİZ YOK, PEKİ CELİA SANCHEZ’İ HANGİMİZ TANIYOR?’
Çoğumuz Fidel Castro’yu ve Che Guevara’yı tanırız ama pek azımız Celia Sanchez ismini duymuştur. Sanchez, Küba Devrimi’nin merkezindeki kadındır ve hatta kararları veren asıl kişinin o olduğu bile söylenir. 10 Mart 1952 darbesinden sonra Celia, Batista hükümetine karşı yürütülen direnişe katılmıştır. 26 Temmuz Hareketi’nin kuruculuğunu, devrim boyunca çatışma birliklerinin liderliğini yapmış, kaynak denetimini üzerine almış ve hatta Batista’nın devrilmesi için Meksika’dan Küba’ya 82 savaşçının taşınmasını içeren Granma Çıkarmasını bile o örgütlemiştir.
İsmini çoğu kaynakta görmeyiz, tişörtlerimizde basılı değildir yüzü, adına yazılmış onlarca kitap yoktur fakat Küba Devrimi’nin kalbidir Celia. Yola neden çıktığını yol zafere kavuştuğunda da unutmaz Celia. Uğruna savaştığı Küba halkı ve kadınlarının da onu unutmamasını umuyoruz.
‘HİNDİSTAN DENİLENCE GHANDİ DERİZ AMA LAKSHMİ BİLİNMEZ’
Halk arasında “Komutan Lakshmi” olarak bilinen Lakshmi Sehgal, Hint bağımsızlık hareketi devrimcilerinden biri olup, Hindistan Ulusal Ordusu’nda askerlik yapmış ve daha sonra Azad Hind hükümetinde Kadın Bakanlığı görevini yürütmüştür.
1940’lı yıllarda sömürge Hindistanı’nda İngiliz Yönetimi’ni devirmek için savaşan ve tamamı kadınlardan oluşan “Jhansi Kraliçesi” Alayının komutanıydı. Jhansi Kraliçesi Alayı, İkinci Dünya Savaşı’na katılan ordular içinde yalnızca kadınlardan oluşan az sayıdaki askeri birlikten biridir ve adını da Hint tarihindeki bir diğer ünlü kadın devrimci olan, 1857 Hint İsyanı’nın önde gelen ismi Rani Lakshmibai’den almıştır.
1757 ile 1947 yılları arasında Britanya’nın sömürgesi altında olan Hindistan’ın Bağımsızlık Mücadelesinde yer almış, Velu Nachiyar, Bhikaji Rustom Cama, Rani Gaidinliu, Aruna Asaf Ali, Kanaklata Barua ve Komutan Lashmi’nin Hindistan’da başlattığı cesur kadın mücadelelerinin etkisi bugün hala sürmekte.
‘KARA PANTER’İN 3’TE 2’SİNİ KADINLAR OLUŞTURUYORDU’
Kara Panter Partisi, 60’lı yılların çalkantılı ırkçılıkla mücadele yıllarında ortaya çıkarak, Amerikalı siyahların hak ve özgürlük mücadelesinde bir mihenk taşı olmuştu. Erkek egemen bir parti olarak bilinen Kara Panter tam aksine büyük bir çoğunluğunu kadınlardan oluşturuyordu.
Kara Panter denildiğinde akla her ne kadar öncelikli olarak, Huey Newton ve Bobby Seale gibi isimler gelse de Cleaver ve Angela Davis gibi diğer kadınlar Parti’nin yapı taşlarından birileriydiler. Kara Panterler kadınlarından geriye, temsil ettikleri karşı-kültür ikonlarının ötesinde, yoksul mahallelerde oluşturdukları dayanışma ve özerklik mirası kaldı.
‘İSYAN KİBRİTİNİ ÇAKAN KADINLAR: CONSTANCE VE 1916 KADINLARI’
İrlanda Bağımsızlık Mücadelesi’nin öncü isimlerinden biri olarak Eamon de Valere bilinir. Fakat İrlanda Bağımsızlık Mücadelesinde Constance Markievicz ve kız kardeşlerinin barikatlar arkasında teslimiyeti kabul etmeyen mücadeleci direnişi, Onları tarihe ‘1916 Kadınları’ olarak yazdı. Ülkesinin bağımsızlık savaşında isyan kibritini ilk çakanlardandı Constance. Savaş meydanında yazılan bir şiirde aynı barikatta birlikte savaştığı çocukluk arkadaşı “Kalk, kibrit çakmamı iste” diye sesleniyordu Constance’a.
İmparatorluk için İrlanda’ya egemenlik hakkı tanıyan 1921 Anayasası’nın tanıdığı yarı bağımsızlıkçı fikir Constance için hayallerine ihanetti ve bu nedenle dönemin ‘erkek siyasetçileri’ tarafından “kendini kaybetmiş, tetikte bekleyen, ahlaksız” şeklinde cinsiyetçi saldırılarla maruz kaldı. Bir sanatçının İrlanda’ya, bağımsızlığa ve eşitliğe adanmış yaşamıydı Constance’nin ki… Ülkesinde birçok ilke imza atmıştı, cenazesinde Dublin’de bir araya gelen yüzbinlerce İrlandalı, hem ona hem de ismi bilinmeyen yüzlerce “1916 Kadınları’na minnet ve selam gönderiyordu.
“ERKEKLİĞE VE FAŞİZME İNAT MEKSİKA’DA KADIN TUGAY’I”
Meksika’da devrimci mücadelenin yükseldiği yıllarda savaş, yalnızca devlet güçlerine karşı verilmez. Devrimci kadınlar kendi yoldaşları için de var olup savaşma mücadelesi verirler. ‘Soldadera’ adı verilen bu kadınlardan biri de Petra Herrera idi.
O yıllarda Meksika’da kadınlar devrim mücadelesine sadece askerlere yemek ve temizlik gibi işleri yapmak veya mevziye silah taşımak için katılabilirdi. Bu kadınların yer aldığı birliğe “Soldadera” adı verilirdi. Petra da bu soruna çözümü erkek kılığına girmekte bulur. Pancho Villa’nın devrimci birliklerine katılmak için kendini “Pedro Herrera” olarak tanıtmaya başlar. Ve bir süre cinsiyetini gizleyerek mücadelede yer alır. Petra sonunda kadın olduğunu gizlemeye dayanamaz ve ordudakilere kadın olduğunu ve kendisi olarak savaşmak istediğini söyler. Lakin onlardan umduğu tepkiyi alamaz, kadın olmanın ‘dayanılmaz ağırlığı’ bir silah gibi yöneltilir kendisine. Generalliğe terfi ettirilmesi gereken Petra ordudan uzaklaştırılır.
Bunun üzerine Petra, tamamı kadınlardan oluşan bir tugay kurar. 25 kişi ile başlayıp binlere ulaştığı belirtilen bu kadın tugayı, devrimde önemli rol oynar. Erkeklerin keskin ve yersiz kurallarını yerle bir eder kadın devrimcilerin savaşı. Yıllar sonra erkek savaşçılar da Petra’yı örnek bir gerilla olarak anar. Tarih erteleyip, üzerini örtebilir. Ta ki bir gün ardılları gelip onun (onların) hikayesini tozlu raflardan gün ışığına çıkarana dek.
Bu direnişçi kadınlar, buz dağının yalnızca doruk noktası. Aslında, rengarenk katkıları “kasten” griye boyanmış pek çok kadın devrimci var. Dünyanın dört bir yanında direnişin başrolü haline gelen kadınlar, çabaları sonuç verene kadar kararlı mücadeleleri ile yollarına devam etmiş. Hiçbir erkeğin eşi, annesi, kardeşi, arkadaşı olarak anılmadan sadece kendi isimleri ve kendi varlıkları ile mücadele vermiş ve vermeye devam eden bu kadınları, tarihin tozlu raflarına kaldırmadan, hak ettikleri takdiri isimlerinin önüne sahiplik getirmeden vermek görevimiz.
MALUM / FARAH KİŞİN
