Perşembe günü “Vadimdeki Gözyaşları”nın ilk bölümünde HBO Max’te ABD’de patlak veren 1973 Yom Kippur Savaşı hakkında İsrail mini dizisi, gergin bir savaşın sonuna doğru bir kayaya düşerken yüzünü buruşturan ana karakterle başlıyor. Üniformasında kan yok, bu yüzden yere düşerken kendine zarar vermiş olması muhtemel.
Çekimler sırasında hayat sanatı taklit ediyor: Ana karakter Yoav’ı oynayan aktör Aviv Alush, kaburgalarını kayadan düşünce gerçekten kırdı.
“Oyuncu zıplayıp ve çığlık atmaya başladı, ‘Ah, ah!’ diye inlerken filme alıyorduk. ‘Hayır, bu gerçek!’ dediğini duyduk ve biz ‘Evet, bu gerçek!’ çekmeye devam edin dedim”diye anlatıyor yönetmen Yaron Zilberman. “Bu tür şeyi birkaç kez yaşadık. Biz buna sinema tanrıları diyoruz. “
İsrail tarihinin en pahalı çekimi olarak lanse edilen ve şu anda İsrail’de izlenme rekorlarını kıran prodüksiyonun merkezinde titiz gerçekçilik var. Dizinin yaratıcılarından Ron Leshem, İsrailliler “izleyici olarak çok nevrotikler ve her zaman her küçük detayı kontrol edeceklerdir” dedi. Yazmadan önce, o ve diğer senarist Amit Cohen, İsrail ordusunun dilini ve binlerce askerin tanıklığını inceledi. Ayrıca İsrail Savunma Kuvvetleri teknisyenlerinin yardımıyla savaşta gerçekten kullanılan tankları bulup iyileştirdiler ve onları yeni motorlarla donattılar.
Leshem, Boston’daki evinden Zoom üzerinden yaptığı bir konuşmasında “o zamanlar o tür bir çikolatanın mevcut olup olmadığını kontrol etmek için bu kadar çok boş vakit harcayan insanları kıskanıyorum” dedi.
Ancak Zilberman, Leshem ve diğer senarist Amit Cohen, hem çok sayıda İsrailliyi travmatize etmiş hem de bu tür bir sinema ölçeğinde asla tasvir edilmemiş bir savaşı hayata geçirme konusunda eşi görülmemiş bir baskı seviyesi hissetmişti. Haftalardır İsrail’de yayınlanan dizinin, savaşın “yarasını açmayı” başardığını söylüyorlar – üçünün de kullandığı bir söz – ve ailelerin bu konudaki saklamaya çalıştıkları deneyimlerini hesaba katmasına yardımcı oluyor. Diğer ikisi gibi, dizinin savaşı ne kadar doğru anlattığına dair metinler ve çevrimiçi yazışmalarla boğulduğunu söyleyen Cohen, buna bir tür “ulusal terapi” diyor.
Cohen: “Her yıl yeni belgeseller yayınlanıyor ya da gazetede yeni şeyler getiren röportajlar ve sergilerle özel baskılar var. Ama hiçbir şey bu gösterimin sahip olduğu içgüdüsel etkiye sahip değil” diye anlatıyor.
Yom Kippur Savaşı, İsrail’in Ürdün, Suriye ve Mısır’dan kuvvet gönderirken bölgenin en önemli askeri gücü olmasını sağlayan 1967 Altı Gün Savaşı’ndan sadece altı yıl sonra ülkeyi yıkımın eşiğine getiren İsrail’in en kötü askeri felaketiydi. “Vadimdeki Gözyaşları”nın açılışı, İsrail toplumunun bu galibiyetten sonra ne kadar mutlu hissettiğini aktarmaya yönelik haberler, filmler ve diğer görüntüleri içeriyor.
Ancak 1973’e gelindiğinde İsrail ordusu göreceli olarak yaşananlara kayıtsız hale geldi. Dizinin ana karakterlerinden biri olan Avinoam adlı bir istihbarat çalışanı, komutanlarına sürpriz bir saldırıya hazırlanmak için boşuna yalvararak eve dönüyor.
Zilberman “Sebep insanların coşkulu olması” dedi. “Altı gün içinde 1967’de, İsrail topraklarını neredeyse üçe katladı! “Vay be, üstünlüğümüz çok büyük” diyorsunuz. Ülke, Arapların bir daha asla denemeyeceğini hissetti.
Savaş, adını Mısır ve Suriye güçlerinin ülkenin büyük bir kısmının oruç tutup dua ettiği Yom Kippur tatilinde saldırılarına başlamasından alıyor. Hızla İsrail sınırları üzerinde ilerlemeler kaydedilirken ve İsrail sonunda ateşkese varmaları için onları geri püskürtecek olsa da, her iki taraf da ağır kayıplar verdi. İsrail’in askeri yenilmezlik iddiası ve İsraillilerin ülkelerinin nihayet güvende olduğuna dair hisleri paramparça olmuştu.
“Vadimdeki Gözyaşları”, Suriye, Ürdün ve Lübnan ile sınırlanan Kuzey İsrail’in tartışmalı bölgesi olan Golan Tepeleri’ndeki üç günlük çatışmalara odaklanıyor. Ortaya çıkan kaos içinde hayatta kalmaya çalışan çeşitli karakterleri inceliyor: Sakin bir karakter olan utangaç ve çok da becerikli olduğu söylenemeyen Avinoam ile beklenmedik bir şekilde bağ kuran cesur bir asker olan Yoav, erkek meslektaşlarından daha yetkin, ancak cinsiyetçilik nedeniyle kenara itilen kadın subay Dafna (İsrailli yıldız Lior Aşkenazi’nin canlandırdığı) gazeteci oğlu Meni’yi bulmaya çalışıyor ve İsrail Kara Panterlerinin üç üyesi olan Marco, Alush ve Melakhi askerleri, kısmen aynı isimli Amerikan grubundan esinlenen ancak Sefarad ve Mizrahi göçmenleri için sosyal ve ekonomik eşitliğe odaklanan bir protesto hareketini oluşturuyor.
Yaratıcılar, tüm ülkenin nasıl etkilendiğini temsil etmek için o dönemde İsrail toplumunun “geniş açılı” bir görünümünü yakalamayı amaçladıkları için çeşitliliğe bilinçli olarak yer verilmiş durumda.
Zilberman, “Çoğu ailenin bir hikayesi var. Bir erkek kardeş, bir kız kardeş, bir amca, bir baba, hepimizin böyle hikayeleri var,” dedi. Holokost bir bütün olarak Yahudi halkı için olduğu için, bu savaş da İsrail için önemli bir yer ediniyor” diyor.
Yaratıcıların da savaşla kişisel bağlantıları var – Zilberman için kız kardeşlerinden biri savaşta bir sevgilisini kaybetti. Avinoam karakteri, kısmen aynı istihbarat biriminde bulunan ve Avinoam’ın ricalarının cevapsız kalmasını izlerken gözyaşlarına boğulan, çünkü aynı şeyi savaş sırasında denediği için Cohen’in babasından esinlenmiştir.
Genç drama dizisini “Euphoria” ya uyarlamak için daha önce HBO ile çalışan Leshem, yıllar içinde birkaç roman da dahil olmak üzere savaşın birkaç kurgusal tasvirinin olduğunu, ancak hiçbir şeyin bu kadar kapsamlı olmadığını kaydetti. Cohen’in tamamen finanse edilmesi 10 yılını aldı ve sorumluluğu bu yüzden çok büyüktü: “Bir anlamda kimin hatırlanacağını seçiyorsun” diye açıklıyor.
Gerçek Golan Tepeleri’nde gerçekleşen çekim süreci de kolay olmadı. Suriye’deki çatışmalar sete çok yaklaştığı için çekimler bir noktada üç hafta durdu. Başarısız bir şekilde ABD’den ithal etmeye çalışmayı içeren tüm tankları satın almak (“insanların arka bahçelerinde bir tankı var ve bunu Craigslist’te satıyorlar,” d,ye belirtiyor Leshem) bir çileydi. Bir sahnenin ortasında tanklardan biri bozuldu. Ve çekim programı yorucuydu. Zilberman, bütçeleri dahilinde kalmak için bir günde olabildiğince çok çekim yapmaya çalıştıkları için haftada sadece 10 saat uyuyabildiğini söyledi. O ve ekibi rastgele aralıklarla 15 dakika uyumayı öğrendi.
Zilberman, “(Gece) duş alıyormuş gibi hissetmiyorsun çünkü hemen ardından siperlere döneceksin. Adrenalin var. Doğru yapmak için sahip olduğunuz her şeyi vermeniz gereken bir şey yaptığınızı biliyorsunuz. ” diye ekledi.
E.N: Okumuş olduğunuz makale ilk olarak Jewish Teleghraphic Agency’de yayınlanmış olup Türkçe’ye Malum Medya tarafından tercüme edilerek aktarılmıştır.
